کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل متحد، روز چهارشنبه 22 نوامبر، طی قطعنامه ای، فهرستی طولانی از موارد نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی را محکوم کرده و دولت محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران را در تحقق وعده خود مبنی بر اجرای "عدالت" در جامعه ایران، ناکام دانسته است.

آقای احمدی نژاد در طول مبارزات انتخاباتی خود، برنامه دولتش را "عدالت محوری" اعلام کرد، شعاری که برای بخشی از توده مردم ایران جاذبه داشت و آنها را به دادن رای به آقای احمدی نژاد ترغیب کرد.

اینک پس از گذشت حدود یک سال و نیم از دوران ریاست جمهور محمود احمدی نژاد، وی همچنان بر شعار عدالت طلبی دولت خود تاکید می کند، اما آنچه در عمل دولت وی انجام می دهد، بخش بزرگی از جامعه ایران را متقاعد کرده است که مفهوم مورد نظر وی از عدالت بسیار متفاوت از آن چیزی است که در فرهنگ و سنت ایرانی و اسلامی رایج و متداول بوده است.

البته مفهوم عدالت در تاریخ اندیشه و حیات بشر همواره محل منازعه بوده و برداشت های متفاوتی از آن شده است، به طوری که برخی متفکران، عدالت را در برابری و برخی دیگر در نابرابری مبتنی بر استعدادهای طبیعی افراد جامعه یافته اند.

با این حال، در همه جوامع، مفهومی عرفی از عدالت در بین مردم رواج داشته که پایبندی به آن مبنای داوری درباره رفتار حکومت و حاکمان بوده است.

مفهوم سنتی عدالت در ایران

در سنت ایرانی و اسلامی، عدالت مفهومی بسیار وسیع دارد و در واقع رعایت حقوق افراد جامعه در تمام ابعاد قضایی، سیاسی و اقتصادی آن را شامل می شود.

بر این اساس، در تاریخ ایران حاکم عادل به کسی گفته شده است که اموال و امکانات عمومی را به همه طبقات جامعه اختصاص داده، در برابر قاضی و حاکم شرع خود رامساوی دیگر افراد جامعه دانسته و با مخالفان سیاسی مسالمت جوی خود از در مدارا و رعایت حقوق آنان در آمده است.

ایرانی ها نمونه آرمانی چنین حاکم عادلی را امام علی می دانند که بیت المال را به تساوی در بین مسلمانان تقسیم می کرد، در برابر قاضی امتیازی برای خود نسبت به افراد عادی جامعه از جمله غیر مسلمانان قائل نبود و مخالفانش در انتقاد از رفتار وی آزاد بودند، بدون آنکه بیمی از مجازات به دلیل اظهار نظر خود داشته باشند.

بر این مبنا، در سنت شیعی ایرانی، صدق و کذب ادعای هر مدعی عدالت با سیره امام علی سنجیده و بر آن مبنا در موردش داوری می شود.

در واقع وجود همین معیارهای روشن و شفاف برای عدالت طلبی در جامعه ایرانی سبب شده است که ادعای دادگری و عدالت حاکمان و سلاطین ایرانی مورد قبول جامعه قرار نگیرد و اکثریت قریب به اتفاق رهبران جامعه به عنوان "حکام جور" شناخته شوند.

در شرایط کنونی جامعه ایران، هنوز هم بسیاری از مردم عملکرد حاکمان را نه بر اساس معیارهای شناخته شده حقوق بشر، بلکه بر پایه درک تاریخی خود از مفهوم عدالت می سنجند.

رعایت حقوق بشر یا عدالت طلبی؟

احتمالا به همین علت بود که شعار "رعایت حقوق بشر" نامزدهای اصلاح طلب در انتخابات ریاست جمهوری سال 1383 چندان مورد اعتنای اقشار پایین جامعه قرار نگرفت و در عوض، شعار "عدالت طلبی" محمود احمدی نژاد جاذبه بیشتری برای آنان پیدا کرد.

با این همه، آنچه وجدان ایرانی از مفهوم عدالت می فهمد، بخشی اساسی از همان چیزی است که امروزه حقوق بشر نام گرفته است و به نظر می رسد که عملکرد دولت آقای احمدی نژاد از نگاه بخش روزافزونی از جامعه ایران، شباهتی با این مفهوم از عدالت ندارد.

نگاه کلی مردم ایران به عملکرد دولت آقای احمدی نژاد این است که امکانات عمومی را به قشر خاصی از هواداران ایدئولوژیک خود اختصاص داده و بسیاری از افراد صاحب صلاحیت را از دستیابی به حدااقل امکانات عمومی محروم کرده است.

طبق این نگاه کلی، آقای احمدی نژاد افزون بر مخالفان، اصولا حقوقی برای منتقدان ملایم دولت خود نیز قائل نیست که نمونه آن توقیف مطبوعات، عدم صدور مجوز برای انتشار کتاب، اعمال محدودیت شدید برای سازمان های غیر دولتی، جلوگیری از تحصیل دانشجویان منتقد در مقاطع بالاتر تحصیلی، ممنوعیت فعالیت های سیاسی و فرهنگی مستقل در دانشگاهها و بسیاری موارد دیگر است.

در واقع، موارد فوق افزون بر محدودیت هایی است که در دولت های قبلی ایران علیه دگر اندیشان سیاسی و اعتقادی اعمال می شد. بنابراین، هرچند که محمدعلی حسینی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در انتقاد از تصویب قطعنامه کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل در محکومیت کارنامه حقوق بشر دولت ایران "حفظ و حمایت از حقوق بشر را بر اساس تعالیم عالیه اسلامی، قانون اساسی و معیارهای پذیرفته شده بین المللی، سرلوحه برنامه ها و اقدامات جمهوری اسلامی" برشمرده، اما به نظر می رسد این عبارات چیزی نیست که مردم ایران در عمل تجربه می کنند.

کاندولیزا رایس وزیر خارجه آمریکا، در گفت و گویی اختصاصی با خبرگزاری فرانسه، پیش نویس قطعنامه پیشنهادی اروپا برای تحریم و مجازات جمهوری اسلامی را مطلوب خوانده است.

خانم رایس ابراز امیدواری کرد که این پیش نویس به زودی در شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شود. با این حال، خانم رایس حاضر نشد بگوید که آیا این کار تا پایان سال جاری میلادی انجام خواهد گرفت یا ممکن است در سال آینده دنبال شود.

به گفته خانم رایس در رای گیری بر سر این قطعنامه به اندازه کافی تاخیر شده است.

 وزیر خارجه آمریکا نکته مهم در پیش نویس قطعنامه پیشنهادی جدید را تاکید آن بر فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد دانست و یاد آور شد با این تاکید، تمامی کشورهای عضو سازمان ملل ملزم خواهند شد که ایران را تحریم و مجازات کنند.

خانم رایس افزود: تصویب این قطعنامه برای سران جمهوری اسلامی روشن خواهد ساخت که نمی توانند هم برنامه هسته ای خود را پی گیری کنند و هم در نظام بین المللی جایی داشته باشند. وزیر خارجه آمریکا ابراز امیدواری کرد تصویب این پیش نویس در شورای امنیت سران حکومت تهران را به تامل وادارد و به سر میز گفت و گو های هسته ای بازگرداند.

سرتیپ حسین سلیمی، فرمانده نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، احمد وحید دستجردی رئیس سازمان صنایع هوا و فضا، رضاقلی اسماعیلی، رییس امور بازرگانی و بین المللی سازمان صنایع هوا و فضا، مرتضی بهمنیار، رییس اداره مالی و بودجه سازمان صنایع هوا و فضا  از جمله این افراد هستند.

نام یحیی رحیم صفوی، فرمانده سپاه پاسداران جمهوری اسلامی  در هر دو فهرست یاد شده جای گرفته است.

اشخاص حقوقی که مورد تحریم واقع می شوند را سازمان انرژی اتمی ایران، شرکت نیروی مصباح، تامین کننده نیروگاه پژوهشی« آ ?? » در تاسیسات اراک، شرکت پارس تراش به دلیل مشارکت در برنامه سانتریفوژها، تشکیل می دهند. از این رو، هرگونه حضور این سازمان ها و شرکت ها در قراردادهای هسته ای و نظامی، ممنوع خواهد بود.

سازمان صنایع دفاعی، شرکت هفتم تیر وابسته به سازمان صنایع دفاعی و نهادهای دست اندر کار برنامه موشک های بالستیک در ایران که سازمان صنایع هوا و فضا، گروه صنعتی شهید همت، گروه صنعتی شهید باقری و گروه صنعتی فجر را تشکیل می دهند نیز در این فهرست قرار دارند.

نمایندگان آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا و فرانسه به علاوه آلمان روز دوشنبه در مقر سازمان ملل در نیویورک نشست دیگری برای بررسی راه های تحریم ایران به خاطر خودداری آن کشور از معلق کردن بخش های حساس برنامه اتمی اش برگزار کردند.

این بار علاوه بر فرانسه که از طراحان پیش نویس قطعنامه علیه ایران است، روسیه نیز نسبت به حصول توافق ابراز امیدواری کرده است که این موضوع چشم انداز تصویب قطعنامه علیه ایران تا پیش از فرارسیدن سال تازه میلادی را تقویت می کند.

پیش نویس تازه نمونه کمرنگ تر سند اولیه ای است که فرانسه، بریتانیا و آلمان در اواسط ماه اکتبر ارائه کرده بودند و با اعتراضات شدید مسکو و پکن روبرو شد.

از سوی دیگر رئیس جمهور ایران با لحن بسیار تندی گفته است که ایران از این پس اقدام اروپایی ها در برخورد با برنامه اتمی ایران را حرکتی "خصمانه" تلقی خواهد کرد.

دولت های بریتانیا، فرانسه و آلمان دو روز قبل (شنبه 9 دسامبر) در حرکتی برای قانع کردن روسیه، پیش نویس اولیه را اصلاح کرده و از گستره تحریم های مورد نظر کاستند.

متن اولیه تقریبا کلیه کالاهای مرتبط با برنامه اتمی و موشکی ایران از جمله اجناس دارای کاربرد دوگانه را هدف می گرفت اما بنابه گزارش ها متن اصلاح شده تحریم ها را به خطرناک ترین مواد و فن آوری های ساخت بمب محدود می کند.

به نظر می رسد این اصلاحات به رضایت بیشتر مسکو انجامیده باشد.

	برخی اعضا نسبت به تصویب قطعنامه تاز پیش از پایان دسامبر ابراز خوشبینی کرده اند

ویتالی چرکین، نماینده روسیه در سازمان ملل، دوشنبه بعد از ظهر پس از دیدار غیررسمی اعضای دائمی شورای امنیت و آلمان در نیویورک از تغییرات اعمال شده در پیش نویس استقبال کرد و نسبت به معامله ای در مورد آن تا پیش از پایان سال جاری میلادی ابراز خوشبینی کرد.

وی گفت: "فلسفه روسیه در مورد جهت و محتوای قطعنامه آشکارا در پیش نویس تازه گنجانیده شده است."

ایران تابستان گذشته از تن دادن به قطعنامه شورای امنیت که خواستار تعلیق غنی سازی اورانیوم و سایر بخش های حساس برنامه اتمی اش تا روز 31 اوت بود سر باز زد که تنظیم پیش نویس قطعنامه ای تازه برای تنبیه این کشور را به دنبال داشت.

اما روسیه از همان ابتدا استدلال می کرد که این پیش نویس راه را بر مذاکرات با ایران می بندد درحالی که به اعتقاد مسکو نباید ایران را منزوی کرد. به علاوه مسکو به اشارات پیش نویس به نیروگاه بوشهر اعتراض داشت.

نیروگاه بوشهر

آقای چرکین در مورد پیش نویس اصلاح شده گفت: "این یک نوع متن تنبیهی نیست. بلکه متنی است که به یک نتیجه دیپلماتیک مبتنی بر مذاکره چشم دوخته است."

آقای چرکین به خصوص تصمیم اروپایی ها برای از قلم انداختن کلیه اشارات در پیش نویس به نیروگاه یک میلیارد دلاری بوشهر که مسکو به ساخت آن کمک می کند را ستود و گفت: "این مسلما تحولی مهم است."

پیش نویس اولیه نقش روسیه در ساخت نیروگاه بوشهر را از هرگونه تحریم معاف می کرد اما خواستار گزارش شدن انتقال هرگونه سوخت اتمی از سوی روسیه به ایران برای استفاده در این نیروگاه بود.

مقام های بلندپایه تر روسیه نیز از اصلاحات تازه در پیش نویس استقبال کرده اند.

می خواهم یک جمله هم به این دو سه تا کشور اروپایی بگویم. اگر تا امروز ما ذره ای تردید داشتیم که شما با ملت ما دشمنی می کنید و شما زیر نقاب نگرانی از انحراف و نگرانی از توسعه سلاح هسته ای پنهان شده بودید، از این به بعد اصرار شما در مقابله با ملت (ایران) را ما یک اقدام خصمانه تلقی می کنیم و متناسب با آن اقدام خواهیم کرد   محمود احمدی نژاد

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، پیشتر در روز دوشنبه گفت این پیش نویس "حاوی تغییراتی بر اساس پیشنهادهای روسیه است که نیاز به فشار بر ایران برای نشستن پشت میز مذاکره را مد نظر قرار می دهد."

به گزارش خبرگزاری فرانسه متن پیش نویس تازه علاوه بر ممنوعیت صدور کالاهایی که مستقیما در برنامه اتمی و موشکی ایران کاربرد دارد، همچنین خواستار اعمال محدودیت های مالی و مسافرتی بر اشخاص و نهادهای درگیر در آن برنامه می شود.

بنابه گزارش ها متن پیشنهادی علیرغم اعتراضات روسیه شامل فهرستی از نام بیش از 10 مقام ایرانی است که مستقیما در برنامه اتمی و موشک های بالستیک آن کشور دست دارند.

خبرگزاری فرانسه گزارش داد نام مقام های دست اندر کار مرکز فرآوری سوخت نطنز و راکتور آب سنگین اراک و همچنین اسم ژنرال یحیی رحیم صفوی، فرمانده سپاه پاسداران، در آن به چشم می خورد.

سایر واکنش ها

ژان مارک دلا سابلیه، سفیر فرانسه در سازمان ملل، پس از نشست گفت: "ملاقات خوبی بود... درک من این است که موافقت شده به سرعت گام برداریم، که اینها نشانه های خوبی است."

جکی ساندرس از هیات نمایندگی آمریکا در سازمان ملل با تایید این حرف نشست غیررسمی دوشنبه را "در مجموع مثبت" توصیف کرد.

	گفته می شود نام رحیم صفوی فرمانده سپاه پاسداران در قطعنامه پیشنهادی آمده است

خانم ساندرس گفت: "امیدوارم که آن (پیش نویس) را فورا تصویب کنیم."

وانگ گوانگیا، سفیر چین گفت فکر می کند پیش نویس تازه "پیشرفتی" نسبت به روایت قبلی است و گفت به توافق "نزدیکتر شده ایم."

با این حال او هشدار داد که ایران اعمال محدودیت بر سفر مقام های جمهوری اسلامی را "تحقیرآمیز تلقی خواهد کرد."

محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران نیز روز دوشنبه با لحنی خشم آلود گفت: "می خواهم یک جمله هم به این دو سه تا کشور اروپایی بگویم. اگر تا امروز ما ذره ای تردید داشتیم که شما با ملت ما دشمنی می کنید و شما زیر نقاب نگرانی از انحراف و نگرانی از توسعه سلاح هسته ای پنهان شده بودید، از این به بعد اصرار شما در مقابله با ملت (ایران) را ما یک اقدام خصمانه تلقی می کنیم و متناسب با آن اقدام خواهیم کرد."

هدف از تحریم ایران، واداشتن این کشور به متوقف ساختن غنی سازی اورانیوم تا زمانی است که دولتهای غربی از صلحجویانه بودن اهداف فعالیت اتمی ایران اطمینان حاصل کنند.

اورانیومی که با غلظت بالایی غنی شده باشد می تواند در ساخت سلاح اتمی کاربرد داشته باشد اما ایران بارها تصریح کرده که تنها هدفش از غنی سازی اورانیوم، تولید سوخت اتمی مورد نیاز برای نیروگاههای اتمی است.

مقام های ایرانی مکررا اعلام کرده اند که حاضر به توقف فعالیت های هسته ای خود، که آن را تنها برای تامین انرژی می دانند، نیستند.

انتظار می رود گفتگوهای اعضای دائم شورای امنیت و آلمان روز سه شنبه ادامه یابد.